Weerbaren-column: “Berna’s fascinatie voor water begint in de Turkse bergen”

Interview tussen Jonas Martens en Berna Bekdemir (student Watermanagement).

Wat komt er uit de koker van jonge wereldburgers die zijn opgegroeid met de acute dreiging van klimaatverandering? Jonas Martens geeft les over stedelijke klimaatadaptatie bij de opleiding Watermanagement op de Hogeschool Rotterdam. Daar ziet hij dat klimaatverandering de volgende generatie flink bezig houdt. Lees hun ideeën voor de toekomst in de ‘Weerbaren’-column van het Rotterdams WeerWoord. 

In een afgelegen dorpje in de bergen van Turkije zag Berna als klein kind haar oma bij een stevige regenbui potten en pannen op strategische plekken neerzetten. “Waarom doet ze dat?” vroeg de jonge Berna zich af, “water komt toch gewoon uit de kraan?”.

Daar bij haar grootouders is niets minder waar, in Turkse bergen is er geen waterleiding om je zomaar van schoon drinkwater te voorzien. Hier ben je op jezelf aangewezen. Berna’s opa heeft alle leidingen zelf gelegd, vertelt ze vastberaden, en de gevulde potten en pannen worden in tijden van droogte weer aangebroken. 

Berna’s fascinatie voor water begint misschien wel dan en daar, in het Turkse berglandschap. Berna Bekdemir is op dit moment aan het einde van haar Watermanagement studie op de Hogeschool Rotterdam en studeert op dit moment af bij het advies- en ingenieursbureau Witteveen + Bos.

Berna begint zich af te vragen waarom we zo vreemd met ons water omgaan. Boven in de bergen regent het soms zo hard dat er meer mee naar beneden stroomt dan alleen water, en onder aan de bergvoet is er soms te veel water om vast te houden. Of zoals hier in Nederland: boeren willen lage waterstanden en staan daarmee lijnrecht tegenover de oude binnensteden die op houten palen zijn gebouwd. Ondanks al deze complexe methodes en technieken blijven wij in Nederland gewoon verwachten dat er te allen tijde schoon drinkwater uit de kraan blijft komen, en wel tegen zo’n €1,70 per m3 (ongeveer 7 volle badkuipen), alstublieft. 

De mogelijkheden wateropslag in de kruipruimtes van gebouwen
Het was voor Berna een logische stap om haar afstudeeropdracht bij advies- en ingenieursbureau Witteveen + Bos te doen. Ze verdiept zich voor haar scriptie in de mogelijkheden wateropslag in de kruipruimtes van gebouwen. “Eindelijk gaat het niet meer alleen maar om de studiepunten, maar dient het werk daadwerkelijk het bedrijf – en misschien wel meer dan dat”. Zo hebben Witteveen + Bos zojuist een nieuwe opdracht binnengehaald, onder andere op basis van haar voorlopig adviesrapport en het model dat ze heeft gebouwd. 

Afbeelding: versimpelde versie van het model regenwateropslag in de kruipruimte om te gebruiken in onder andere WC’s en wasmachine, waarmee makkelijk 40% waterbesparing gerealiseerd kan worden.

Volgens het model van Berna valt er meer dan genoeg regenwater op een gemiddeld dak om zonder veel moeite te voorzien in een derde van de waterbehoefte   van een gemiddelde woning. Met slimme oplossingen zou dat zelfs 40% van de waterbehoefte kunnen zijn.Regenwater wordt in haar onderzoek opgevangen via het dak en opgeslagen in (een klein deel van) de kruipruimte. Vervolgens wordt het omhoog gepompt naar watersnakkende huishoudelijke apparaten zoals de WC’s en de wasmachine. 

Berna waarschuwt dat er op een dag te weinig water zal zijn en we nu al moeten nadenken over slimme wateropslagsystemen, ook al is het water in Nederland nog zo goedkoop. Haar model toont aan dat met een wateropslag van zo’n 4-5 kuub, oftewel bij een oppervlakte van 5 x 5 meter slechts een waterstand van 30 centimeter hoog – kun je dus bijna een half huishouden van water voorzien. Dan moet je er natuurlijk wel wat zuiniger mee omgaan. De aanlegkosten liggen tussen de 3000 en 6000 euro, afhankelijk van nieuwbouw of bestaande bouw, de pomp die het water weer omhoog moet pompen en de arbeid. Het leidingwerk is simpel, de kruipruimte met epdm folie beplakken is bovendien makkelijk en goedkoop. De terugverdientijd is nu zo’n 40 jaar, maar dat komt omdat water in Nederland zo spotgoedkoop is maar dat gaat echt veranderen met de extremer wordende droogtes.

We komen er al pratend achter dat dit is waar ze het  eigenlijk voor doet: de natuurlijke manier van omgaan met water zoals haar  grootouders dat deden in het huisje in de bergen. Maar dan in het groot – op huis, straat, wijk of stedelijk niveau. Misschien nog beter zelfs op nationaal niveau, bij de wederopbouw van de getroffen gebieden in Turkije en Syrië. We kunnen watermanagers zoals Berna Bekdemir goed gebruiken om op elk schaalniveau te werken aan een circulair watersysteem dat ook op haar beurt generatie op generatie mee kan gaan. 

Jonas Martens (j.r.j.martens@hr.nl) geeft les over stedelijke klimaatadaptatie bij de opleiding Watermanagement op de Hogeschool Rotterdam. Daar ziet hij dat klimaatverandering de toekomstige generatie flink bezig houdt. De oplossingsgerichte ideeën waar zij mee komen, blijven verbazen en verrassen. Elke maand schrijft hij in zijn column ‘Weerbaren‘ over sterke concepten en inspirerende verhalen uit zijn klas.