Het klimaat verandert. Steeds heftigere buien en langdurige hitte wisselen elkaar af. Maar we kunnen het aan. Want samen maken wij de stad klaar voor dit extreme weer: jij én ik. Door water en groen aan te leggen: tuinen, parken, groene muren, groene daken. We steken de handen uit de mouwen. Voegen daden bij onze woorden. Dit is ons weerwoord.
Door klimaatverandering neemt de kans op overlast en schade door hevige neerslag, hitte, droogte en overstromingen toe. Dat levert in Rotterdam risico’s op voor onze economie, veiligheid en gezondheid. Er kan schade optreden aan gebouwen en infrastructuur door bijvoorbeeld wateroverlast, maar ook door lage grondwaterstanden als gevolg van langdurige droogte.
Extreme hitte kan negatieve gevolgen hebben voor de maatschappij door gezondheidsproblemen, een verminderde arbeidsproductiviteit en een toenemend sterftecijfer van ouderen en kwetsbaren. Weersextremen gaan steeds vaker voorkomen. Extreem weer leidt tot een grotere kans op uitval van delen van vitale en kwetsbare functies in de stad. Aan de andere kant zorgt de geleidelijkheid van klimaatverandering tot een mogelijke toename van allergieën en infecties, verandering en verlies van de biodiversiteit door verschuiving van de klimaatzones.
Doordat de gevolgen van klimaatverandering nu al zichtbaar zijn, is aanpassing aan de effecten van klimaatverandering urgent. De afgelopen tien jaar hebben we in Rotterdam al vanuit een duidelijke visie en strategie op het gebied van neerslag, hitte, droogte en overstromingsrisico’s gewerkt aan klimaatadaptatie. Onder andere onder de vlag van Water Sensitive Rotterdam. Een belangrijke les die we in Rotterdam geleerd hebben, is dat klimaatverandering niet alleen een bedreiging vormt, maar juist kansen biedt. Fysieke aanpassing van de stad betekent een kans voor een mooiere, multifunctionele buitenruimte met meer kans op ontmoeting. Deze aanpak schalen we nu op.
Het doel van Rotterdams Weerwoord is een klimaatbestendig Rotterdam in 2025. De daarvoor benodigde opschaling en versnelling hebben we vertaald in praktische maatregelen en acties die we stadsbreed én wijkgestuurd uitvoeren. Een aantal van die maatregelen zijn ook omgezet in collegetargets. Enkele hebben een directe relatie met de aanpak van klimaatverandering:
Andere zijn meer indirecte gerelateerde targets:
Daarnaast zijn er nog tal van ambities. Hieronder een greep:
Omdat 60% van de ruimte in onze stad privaat bezit is, halen we onze klimaatdoelstellingen nooit als we alleen inzetten op maatregelen in de publieke ruimte. De sleutel tot een succesvolle klimaatadaptatie ligt dan ook op privaat terrein. Een waterrobuuste en klimaatbestendige inrichting van de stad vraagt inzet van iedereen: de gemeente, de waterschappen, de woningcorporaties, het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en de Rotterdammers.
Daarnaast vraagt opereren in de ‘haarvaten van de stad’ om maatwerk; op geen enkele plek in Rotterdam zijn de omstandigheden volledig gelijk. Iedere wijk heeft zijn eigen ‘klimaatkarakter’ en eigen kansen en uitdagingen op het gebied van neerslag, hitte, droogte en bodemdaling. Iedere wijk heeft ook zijn eigen bewoners met eigen kenmerken, specifieke interesses, behoeften, problemen en gedragingen. Door een ‘risicodialoog’ over klimaatverandering met alle wijkpartners en waterschappen te voeren, creëer je bewustwording over de kwetsbaarheid voor klimaatextremen en bodemdaling.
In gesprek komen en blijven met al deze verschillende groepen, en hun meningen, ideeën, inzichten en verhalen ophalen, vereist een gedifferentieerde aanpak. Een aanpak die dichtbij de Rotterdammers staat en vooral plezier uitstraalt, waardoor bewoners mee willen doen met het voorbereiden van de stad op klimaatverandering. Dat is de essentie van Rotterdams WeerWoord.
Met het veranderende weer, valt er vaker binnen korte tijd extreem veel regen. Dat gebeurt nu al, maar het zal in de toekomst vaker voorkomen. In 2050 vijf keer vaker en in 2085 zelfs tien keer vaker. Bij zulke forse regen kan de riolering de grote hoeveelheid water niet direct verwerken. Dat leidt tot overlast, zoals onbegaanbare wegen en schade aan gebouwen. Met name versteende, intensief bebouwde delen van de stad zijn kwetsbaar voor wateroverlast.
Tips over NeerslagDoor de opwarming van de aarde stijgt de zeespiegel. Door steeds hevigere regen stijgt de rivierafvoer. Hierdoor stijgt de rivierwaterstand in de Nieuwe Maas. Nu al voert de Nieuwe Maas soms heel veel water af en soms juist erg weinig. Door hogere waterstanden neemt de druk op dijken en waterkeringen toe en daarmee de kans op overstroming. In 2100 is de zeespiegel naar verwachting 100cm gestegen t.o.v. het jaar 1900.
Tips over OverstromingHet is vaker en langer heet. En daarbij wordt het ook nog heter. De afgelopen jaren is de temperatuur in Rotterdam op zomerse dagen met zo’n 8 graden toegenomen. Behalve dat dit onprettig kan aanvoelen, kan het bij ouderen en zieken ook gezondheidsproblemen veroorzaken. Op dit moment geeft zo’n dertig procent van de Rotterdammers aan bij een hittegolf geen verkoeling te vinden in eigen huis of wijk. Ook kan het openen en sluiten van bruggen haperen.
Tips over HitteDoor het veranderende weer, zijn er nu al vaker langdurig droge perioden. In de toekomst wordt dat alleen maar meer. Langdurige droogte kan leiden tot schade aan bomen en ander groen, maar ook aan veendijken en funderingen bestaande uit houten palen.
Tips over DroogteNiet alleen bovengronds kampt Rotterdam met risico’s van wateroverlast. Ook het grondwater leidt in een deel van de stad tot problemen. In een aantal wijken is structureel sprake van een te hoge grondwaterstand. Dit merk je aan natte kruipruimtes of kelders in de woningen, plassen op straat en te natte tuinen. In andere wijken is juist sprake van een te lage grondwaterstand. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld funderingsproblemen ontstaan bij panden op houten palen. Ook versterkt een lage grondwaterstand de bodemdaling.
Tips over GrondwaterNiet veel mensen staan erbij stil, maar de Rotterdamse bodems zakt gemiddeld zo’n een tot tien millimeter per jaar. Al eeuwenlang bouwen we in Rotterdam op slappe veengrond, die daar eigenlijk helemaal niet zo geschikt voor is. Die veengrond werkt als een spons. Als het water uit de bodem is onttrokken, krimpt de bodem. Dat noemen we zetting of inklinking. Omdat de bodem in Rotterdam overal net een beetje anders is van samenstelling, krimpt de grond niet overal even hard.
Tips over Bodemdaling
