Schaduwdoeken – van én voor Rotterdam

Het is nu ijzig weer, maar Nederland wordt steeds warmer door de klimaatverandering. De opwarming van de aarde brengt extreem weer met zich mee en dat is vooral in de zomer goed te merken in grote steden. In een stad met veel verharde oppervlaktes, zijn de gevolgen van warmere zomers groot.
Denk bijvoorbeeld aan gezondheidsproblemen door extreme hitte, dan is het belangrijk om de verkoeling op te zoeken door middel van voldoende schaduw. Minder steen en meer groen helpt tegen hittestress, maar door ondergrondse en bovengrondse infrastructuren is het planten van bomen helaas niet overal in de stad mogelijk. Hoe zorgen we dan voor voldoende schaduw op openbare plaatsen?

Op deze vraag hebben vier studenten uit het Impact Business Design Lab van de Hogeschool Rotterdam nu mogelijk een antwoord gevonden. In samenwerking met Rotterdams WeerWoord en Rotterdam Circulair, hebben zij een innovatief concept uitgedacht om schaduwdoeken te creëren.
Ecologisch ontwerpbureau Superuse Studios, heeft daarop een ontwerp gemaakt om deze speciale schaduwdoeken van hergebruikt materiaal te produceren, die kunnen helpen om op specifieke locaties in de stad schaduw te bieden aan inwoners en bezoekers.
Studenten van de Willem de Kooning Academie hebben ook hun krachten gebundeld om een moderne communicatiestrategie voor het concept te ontwikkelen, waarbij up-cycling workshops, VR-technieken en storytelling aan bod zijn gekomen.

Duurzaam

‘In deze tijd kun je niet meer blind iets maken. We kijken daarom niet alleen naar een product, maar ook naar de impact die het heeft op mens en aarde’, zegt Bibi Wolffers, een van de vier studenten. ‘Het uitgangspunt was dan ook, dat de schaduwdoeken gemaakt moeten worden van materialen die weinig impact hebben op aarde en mensen, en niet bijdragen aan de opwarming van de aarde. Verdere duurzaamheid zochten we ook bij de sociale impact, door het creëren van werkgelegenheid.
Voor het ontwerp waren er kwalitatieve eisen; de doeken moeten bescherming bieden tegen UV-straling en (brand)veilig en weerbestendig zijn. Ze moeten komen te hangen op locaties waar geen groen of andere verkoeling is, maar waar wel veel mensen zijn. In deze fase hebben we ons gericht op speeltuinen en schoolpleinen.’

Van én voor Rotterdam

De statement voor de schaduwdoeken is, dat ze van én voor Rotterdam zijn. Het project dient daarmee als inspiratie voor Rotterdammers, zo zegt Bibi: ‘We hebben ons gericht op Rotterdamse bedrijven om mee samen te werken. In de Maasstad is, net als in heel Nederland, een groot textieloverschot: van ongebruikte tentdoeken tot overschot van kleding uit winkels en kledingcontainers. We willen circulair gaan werken met deze materialen.’

Upcycling

Omdat de schaduwdoeken een groot oppervlak moeten overbruggen is er ook veel materiaal nodig. ‘Daarom kiezen we voor industrieel materiaal; tentdoeken, parachutedoeken, luchtballonnen en oude reclamebanners. Superuse Studios heeft ontwerpen gemaakt voor verschillende formaten doeken met bijpassende frames. En omdat we duurzaam willen werken en weinig tot geen restmateriaal willen, werken we met stroken. Zo bieden we ook weer werkgelegenheid aan naai-ateliers; zij kunnen niet werken met enorme doeken, maar wel met stroken. Ook weer een vorm van duurzaamheid.’

Creatief ontwerp

Er is gekozen voor speelse ontwerpen die op verschillende plekken in de stad kunnen worden opgehangen. De maatvoering zorgt ervoor dat verschillende soorten restmaterialen kunnen worden toegepast en dat de doeken eenvoudig door een sociale werkplaats kunnen worden gemaakt. In de loop van de dag tekent zich een interessant schaduwspel af, met een dicht schaduwdek wanneer de zon op zijn hoogste punt staat.

Samen met buurtbewoners

Door het betrekken van buurtbewoners wil ontwerpbureau Superuse Studios de communicatie over klimaatverandering verder doorvoeren in het ontwerp. Bijvoorbeeld door kinderen en volwassenen te vragen over dingen die ze graag doen, maar die een lage impact hebben op het milieu. Ook kunnen er bijvoorbeeld specifieke teksten op de grond geprojecteerd worden door deze uit de doeken weg te snijden.

Of de doeken er straks ook echt komen, is nog niet bekend. ‘Deze maand leveren we ons adviesplan in en de gemeente pakt het dan verder op. Natuurlijk hopen we dat ons project leidt tot de productie van de doeken. Wij geloven er zeker in’, aldus Bibi.