Weerbaren-column: “Watermanagement in de mode”

Interview tussen Jonas Martens en Rik van Rooijen (student Watermanagement, vak ‘Multidisciplinary Challenge’).

Wat komt er uit de koker van jonge wereldburgers die zijn opgegroeid met de acute dreiging van klimaatverandering? Jonas Martens is creatief en duurzaam ondernemer en nauw betrokken bij Rotterdams WeerWoord. Jonas geeft les over stedelijke klimaatadaptatie bij de opleiding Watermanagement op de Hogeschool Rotterdam. Daar ziet hij dat klimaatverandering de volgende generatie flink bezig houdt. De oplossingsgerichte ideeën waar zij mee komen, blijven verbazen en verrassen. Lees hun ideeën voor de toekomst in de ‘Weerbaren’-column van het Rotterdams WeerWoord.

Iets meer dan een jaar geleden stond Rik van Rooijen ineens voor mijn neus, ik kan me de ontmoeting nog goed herinneren. Rik volgde een vak over prototypen bij mijn collega’s van de Hogeschool en worstelde met zijn opdracht. De tijd van het jaar liep tegen de winter aan en Rik droeg een witte soort fleecetrui van schapenvacht boven een beige broek en Nikes. Tijdens deze eerste ontmoeting legde Rik me uit waarom hij moeite had met het vinden van een technisch werkingsprincipe. Daarnaast wilde hij én iets doen in de watersector én iets goeds doen voor de wereld. Terwijl we aan de praat raakten kwamen we erachter dat Rik eigenlijk met een heel ander probleem rondliep. Rik wilde eigenlijk het liefst de mode in. Aan het einde van onze ontmoeting spraken we af dat hij dat ook gewoon ging doen: iets met mode, watermanagement én de wereld beter maken. Een jaar later bleek dat een gouden combinatie.

Waternaveltruitje

In twintig jaar tijd zijn exotische waterplanten uitgegroeid tot een – nog redelijk onbekend – maar groot probleem in Nederland. Op zo’n 2000 locaties hebben de planten de overhand. Neem bijvoorbeeld de ‘waternavel’, een oeverplant die zo hard groeit dat waterwegen, doorgangen of zelfs hele rivieren verstopt raken. Er zijn plekken waar het water in zijn geheel groen is gekleurd, en langer groen blijft door het steeds warmer wordende weer. De waternavel is een regelrechte ramp voor de biodiversiteit die al zo ontzettend onder druk staat, maar ook zeker voor de waterbeheerders die verantwoordelijk zijn voor de waterkwaliteit die harder achteruit gaat zonder toegang tot zonlicht, om nog maar niet te spreken over de kosten die men gedwongen moet maken om de planten geregeld te verwijderen.

Rik knoopte in zijn onderzoek een aantal belangrijke touwtjes aan elkaar. Hij ontwikkelde een manier om deze exotische planten om te zetten in garen voor de vervuilende mode-industrie. De invasieve plant wordt zo ineens verdienmodel, het verwijderen van de planten heet zo ineens een goede oogst. “Het ene probleem is zo de oplossing voor een ander.“ vertelt Rik. Hoe dat precies werkt, houden we geheim, maar dat er ook nog eens zware metalen uit onze wateren worden gehaald – mogen jullie best weten. 

Weave

En Rik bewees het met een proof of concept tijdens zijn laatste staartje studie. Na zijn eerste probeersels tijdens het vak prototypen kon hij zijn idee direct doorontwikkelen. Uiteindelijk studeerde hij ermee af, met vlag en wimpel, met zijn eigen bedrijf ‘Weave’. Het talent dat Rik ontwikkeld heeft in dat afgelopen jaar was echter niet vanzelfsprekend. Rik was zo’n student die risico moest nemen om plezier in de studie te hervinden. Een échte uitdaging dus, een waar een echte inzet vereist is met échte gevolgen. Het wordt namelijk pas leuk als je je nek gaat uitsteken. Maar nu, is hij eigenaar van een biotech startup die de wereld kan verbeteren. “De kansen die ik kreeg om te experimenteren aan het einde van de studie, en de mentale ruimte die ik kreeg om daar vervolgens ook nog eens op af te studeren bij de Start Up Academy, hebben een ontzettend grote rol gespeeld om ook mezelf te kunnen ontwikkelen”. De bijzondere leergang van Rik is inspirerend; “mentaal rijk” is hij er nu al van geworden, zegt hij.

Je mag daarom wel spreken van kleine schande – als je het mij vraagt – dat de Start Up Academy ermee zal stoppen. Een buitenbeentje zoals Rik creëert potentieel iets heel bijzonders, maar alleen als hij daarvoor de ruimte krijgt – en die studiejaren krijg je later niet meer terug. Het produceren van een enkel wit T-shirt kost zo’n 2700 liter water en 15 Kg CO₂, en jaarlijks worden er voor Nederland zo’n 100 miljoen katoenen shirts geïmporteerd – alles bij elkaar stoot dat op jaarbasis net zoveel uit als 10% van een land als Nederland; alleen is het probleem verplaatst naar andere landen. Stel je voor dat Rik deze marktvraag met zijn bedrijf zou produceren, terwijl hij ook nog eens onze vervuilde wateren opschoont. Zo ver is het echter nog lang niet, die zoektocht is nog lang niet klaar.

Ik begreep ook al snel na ons eerste gesprek dat de witte schapenvachttrui die Rik aan had, een stille voorbode bleek te zijn. In de tijd dat Rik een biotech startup opgerichtte in de mode-industrie, is de soort schapenfleece in alle vormen en kleuren niet meer uit mijn straatbeeld weg te slaan. Ook via Watermanagement kun in de mode raken. 

Overigens hoop ik wel – elke keer als ik die wereldverbeterende fleece-dragers zie ronddwarrelen op straat – dat de truien niet van polyester zijn gemaakt. Fleece blijft een van de meest vervuilende kledingstukken, door alle microplastics die vrijkomen tijdens gebruik. Bovendien, waarom eigenlijk iets van plastic maken als het niet hoeft?

Jonas Martens (j.r.j.martens@hr.nl) geeft les over stedelijke klimaatadaptatie bij de opleiding Watermanagement op de Hogeschool Rotterdam. Daar ziet hij dat klimaatverandering de toekomstige generatie flink bezig houdt. De oplossingsgerichte ideeën waar zij mee komen, blijven verbazen en verrassen. Elke maand schrijft hij in zijn column ‘Weerbaren’ over sterke concepten en inspirerende verhalen uit zijn klas.