Weerbaren-column: “Het probleem is de oplossing”

Interview tussen Jonas Martens en Niels Wijnen (student Watermanagement, vak ‘Multidisciplinary Challenge’).

Wat komt er uit de koker van jonge wereldburgers die zijn opgegroeid met de acute dreiging van klimaatverandering? Jonas Martens is creatief en duurzaam ondernemer en nauw betrokken bij Rotterdams WeerWoord. Jonas geeft les over stedelijke klimaatadaptatie bij de opleiding Watermanagement op de Hogeschool Rotterdam. Daar ziet hij dat klimaatverandering de volgende generatie flink bezig houdt. De oplossingsgerichte ideeën waar zij mee komen, blijven verbazen en verrassen. Lees hun ideeën voor de toekomst in de ‘Weerbaren’-column van het Rotterdams WeerWoord.

Niels videobelt vanuit het datavernietigingsbedrijf van zijn vader. Hij heeft daar een bijbaantje, omdat hij niets heeft kunnen verdienen tijdens zijn afstudeerstage. Je moet er wat voor over hebben om bij een jonge startup in Scandinavië af te studeren, en wel met een 9,4.

Ondanks Corona passie gevonden

Niels en ik praten over het combineren van Watermanagement en Stedenbouw. Samen vormen ze een enorm krachtig specialisme, precies wat de wereld nodig heeft. Het had niet veel gescheeld of Niels was nooit afgestudeerd. Hij behoort tot de generatie studenten die midden in de slepende coronajaren volwassen moest worden, een periode waarin docenten dwars door een videoschermpje heen passie, vakkennis en een leerhouding moesten overbrengen. Inmiddels blijkt dat de vakkennis goed is overgekomen, maar sociaal gedrag blijft een uitdaging: vragen stellen, luisteren naar de mening van een ander, openstaan voor nieuwe perspectieven, samenwerken, veldonderzoek doen en samen de diepte in duiken. Het is daarom indrukwekkend dat het Niels toch gelukt is om zijn drijfveren te vinden en te gebruiken.

Zijn eerste ‘ontwerp-awakening’ kwam tijdens een tweedejaars vak over design en groeide verder tijdens het derdejaars vak Klimaatstad. Ik herinner me een gastles toekomstdenken door het College van Rijksadviseurs, waar Niels druk in de weer was met grote vellen en lange termijn timelines. Gebarend en zwaaiend stond hij naast de tafel, druk in debat met zijn groep over hoe de toekomst van zijn fictieve Nederland eruit zou komen te zien. Er werd gecreëerd.

Brutalen hebben de halve wereld

Uiteindelijk komt Niels bij MAST in Kopenhagen terecht. Hij belde ze, hij mailde ze, hij bleef volhardend en vastberaden – een startup heeft nooit tijd. Maar Niels kon aantonen dat hij van toegevoegde waarde zou zijn, met een verse ontwerpportfolio en kennis van watersystemen. MAST is primair een architectenbureau, maar dan voor drijvende verstedelijking. Wanneer hij hoort dat hij mag meewerken aan een ontwerpend onderzoek voor de kustbescherming van een Deens eiland, vertrekt hij meteen.

Dubbele golven

Het eiland Bornholm, waar Niels aan werkt, krijgt elk jaar twee grote golven te verwerken: het winterse stormseizoen en het zomerse toeristenseizoen. Het dorpje Gudhjem, waar MAST zich over ontfermt, telt ongeveer 2.000 inwoners, maar ontvangt jaarlijks zo’n 600.000 toeristen. Alle parkeerplaatsen staan vol, de beperkte wegen lopen vast. De stormvloed in 2023 kwam tot aan de eerste huizen van het dorp en zette de parkeerplaats onder water. In het verleden is het zelfs erger geweest, en door zeespiegelstijging en klimaatverandering zullen deze problemen in de nabije toekomst alleen maar groter worden. Het plan waar Niels aan werkt, probeert dat te voorkomen.

Het probleem is de oplossing

In het plan vormt de stormvloedkering de ruggengraat langs de kust van een groot deel van het dorp. “De oude rijroutes worden opgebroken en met een nieuw verkeersplan met parkeerplaatsen buiten het dorp betalen toeristen zelfs mee aan de herontwikkeling die anders niet te financieren is. Het parkeerprobleem wordt zo ineens de oplossing.” De doorlopende lijn die de waterkering dicteert, wordt in het ontwerp volledig benut: op sommige plekken verandert deze in een prachtige aaneengesloten wandelroute dwars door de rotsen, elders vormt zich een brutalistisch zwembad tegen de klippen, of een houten clubhuis en sauna. De oude parkeerplaats? Die wordt gewoon een park.

Waterveiligheid is in de allerbeste uitvoering onzichtbaar voor bewoners en bezoekers. In dit geval is het een prachtig park dat de grootste stormen tegenhoudt.

Schaalsprongen

Voor Niels was het een spannende ervaring om mee te werken aan een masterplan van deze schaalgrootte, te midden van zoveel belangen. Het gewicht dat de ontwerpers dragen, heeft hij ook gevoeld. “Je wil het heel graag heel goed doen voor de bewoners en andere belanghebbenden, maar het moet ook realistisch en uitvoerbaar zijn, er speelt heel veel tegelijk, en er moet ook door iemand voor betaald worden uiteindelijk.” De druk zat er goed op. Maar ook een project van deze schaal begint met pen en papier, praten, onderzoeken, lachen en schetsen. Zijn afstudeerbedrijf heeft veel van het werk vrijwel één-op-één overgenomen. Alles wijst erop dat Niels de smaak te pakken heeft.

Eerst nog maar even die laatste vakken halen.

Jonas Martens (j.r.j.martens@hr.nl) geeft les over stedelijke klimaatadaptatie bij de opleiding Watermanagement op de Hogeschool Rotterdam. Daar ziet hij dat klimaatverandering de toekomstige generatie flink bezig houdt. De oplossingsgerichte ideeën waar zij mee komen, blijven verbazen en verrassen. Elke maand schrijft hij in zijn column ‘Weerbaren’ over sterke concepten en inspirerende verhalen uit zijn klas.