Icon Left Overzicht
  • Nieuws
  • vandaag

Weerbaren-column: “Merel leert in Taipei wat de rivier betekent voor Rotterdam”

Interview tussen Jonas Martens en Merel Fase (student Watermanagement).

Wat komt er uit de koker van jonge wereldburgers die zijn opgegroeid met de acute dreiging van klimaatverandering? Jonas Martens is creatief en duurzaam ondernemer en nauw betrokken bij Rotterdams WeerWoord. Jonas geeft les over stedelijke klimaatadaptatie bij de opleiding Watermanagement op de Hogeschool Rotterdam. Daar ziet hij dat klimaatverandering de volgende generatie flink bezig houdt. De oplossingsgerichte ideeën waar zij mee komen, blijven verbazen en verrassen. Lees hun ideeën voor de toekomst in de ‘Weerbaren’-column van het Rotterdams WeerWoord. 

De Klimaatstad
volgens Merel Fase

“Merel belt me vanuit Taipei. Ze zit in een klein kamertje op de derde verdieping van een studentencomplex in het hartje van de stad. Ik spreek haar voor de vierde keer inmiddels, eigenlijk zou het gesprek gaan over haar resultaat van een vak het jaar daarvoor, maar het gaat vooral over haar studie in Taiwan. Ik ken maar weinig mensen ken die zo goed als Merel open eindjes aan elkaar kunnen knopen: Merel blinkt uit in het creëeren van visies die potentieel haalbaar zijn. Het lukt haar alleen slecht om die visie goed in woord en beeld te vangen. 

Voor mij begint Merels verhaal pas echt bij het einde van het vak Klimaatstad van de opleiding Watermanagement aan de Hogeschool Rotterdam. Haar onderzoek en ontwerp gaan over een oud stukje Rotterdam. Haar eindontwerp is onvolledig en mist op een hoop vlakken overtuiging. Met de commissie zaten we al klaar om echt moeilijke vragen te gaan stellen. Maar toen ze haar ontwerp begon te presenteren vielen we van onze stoel. Haar concept klopte gewoon. Dit is een van de redenen waarom wij nog steeds met elkaar videobellen vanuit Taiwan: Merel moet het goed onderbouwd verkopen van haar eigen verhaal, ondersteund door beeld, nog onder de knie krijgen.”

“Toen ze haar ontwerp begon te presenteren vielen we van onze stoel. Haar concept klopte gewoon.”

Kralingen-West

“We schakelen even van Taiwan naar West Kralingen; een stadsdeel dat veel te maken krijgt, en gaat krijgen, met klimaatverandering en daar in grote delen nog lang niet klaar voor is. De wijken bestaan uit oude (monumentale) panden – paalrot en lage grondwaterstanden bij droogte, verzakkingen, vergrijzing – oversterfte bij extreme hitte, veel gezinnen die het niet breed hebben dus ook niet makkelijk kunnen mee investeren een komen en gaan van studenten zonder binding met de wijk. Ernaast ligt een van de grootste stedelijke waterbuffers van Rotterdam: de Kralingse Plas. Zwembad en part-time blauwalgfabriek. Maar zelfs met een waterberging dichtbij, tijdens stromen en extreme regenval, blijkt het oplossen van het waterprobleem in de wijk niet haalbaar zonder grote ingrepen. 

“Uit het onderzoek van Merel komt naar voren dat de Gerdesiaweg ooit is vormgegeven als een “Groene Route”: Een brede slingerende laan of boulevard waarlangs voetgangers van en naar de Kralingse Plas eindeloos kunnen flaneren. Dat is er nooit van gekomen.”

“Merel legt aan de hand van een handschets haar plan uit om deze Groene Route weer nieuw leven in te blazen, met schaduwrijke plekken en brede slingerende fietspaden. En als belangrijke toevoeging een waterberging in de vorm van aquaflow onder de nieuwe bestrating om de aangrenzende huizen te beschermen Want langs de Gerdesiaweg staan de meeste huizen met potentiele funderingsproblemen, volgens Merel. Over enkele jaren moet de riolering van de Gerdesiaweg op de schop. Dat zou de kosten voor de herinrichting flink kunnen drukken.”

Meters maken

“Ik word er weer even aan herinnerd waarom Watermanagement zo’n ongelofelijk interessant vak is. Alles in de stad is terug te leiden tot water, zeker als we het hebben over klimaatverandering. Extreme regen, overstromingen, zeespiegelstijging, grondwaterstanden, kwel, zelfs extreme droogte en het ontbréken van water. 

Merel en ik zitten verwikkeld in een interessant digitaal gesprek, aan de andere kant van de wereld in Taipei wordt er namelijk wezenlijk anders omgegaan met de oevers en rivieren. Die zijn niet alleen belangrijk voor economische doorvoer. Mensen spelen er, sporten, fietsen, zitten, hangen en praten er – het is op een andere manier veel meer een deel van de stad dan hier in Rotterdam. Een ander voorbeeld is de rivier door Manchester, waar alle huizen en bewoners de rug naar het stromende rioolwater hebben gekeerd. We besluiten dat het interessant is om dieper in de rol van de stedelijke rivier te duiken en onderzoek te doen naar de verschillen en overeenkomsten van steden met een rivier dwars door het centrum.”

“De eerste stap voor Merel is om kilometers langs de Taipese rivier te fietsen om zo een beeld te krijgen van wat de rivier betekent voor de stad.” 

Beweegtuin

“Terug naar Kralingen West. Het regenwater stroomt zonder pardon naar de laagst gelegen plekken, een daarvan de Nieuwe Plantage, een graspark met van boven een aantal strakke versteende cirkels die zich voordoen als pleinen. Grauw grijs, met daaromheen wat bebouwing. Merel komt er in haar afstudeeronderzoek achter dat er veel senioren zitten in een van de gebouwen die deze pleinen omcirkelen, terwijl de buurt juist ook meer aansluiting zoekt bij een actieve en  jonge doelgroep. In Merels ontwerp transformeert  grauw grijs tot  blauw groen en ze bedenkt een ‘beweegtuin’: in haar concept komen  senioren en jongeren samen op dit plein om te werken werken aan hun fysieke voorkomen en mentale vitaliteit.”

“Deze vreemde, bijna perfect ronde pleinen lagen vroeger namelijk nog ver buiten de stad. In barre tijden werd hier gas opgeslagen.Merel stelt voor om de in onbruik geraakte  opslagtanks te gebruiken voor wateropslag en circulair gebruik ervan.Het zal moeten blijken of dat daadwerkelijk kan, maar het idee staat.” 

Levendige rivieroevers

“Inmiddels, een paar maanden na onze gesprekken via de vaak slecht werkende Nederlands-Taiwanse verbinding met videoscherm (en dat lag niet aan Taiwan), werkt Merel aan haar afstuderen bij de gemeente Rotterdam, bij het programma dat gaat over de toekomst van onze oevers en kades – Pieter de Greef vormt daar de uitvoeringsagenda (oftewel het  “Ruimtelijk Kader Levendige Rivieroevers”). Als ik haar weer spreek, dit keer in het echt en als als haar afstudeerbegeleider, komt ze net terug van een fietsrondje Maas. “Nou kijk. Het zit zo:” zegt ze, en ze legt een groot pak papier met ongelofelijk veel schetsen op tafel, met daarop allerlei verschillende wereldsteden met een rivier dwars door het centrum. Ja, ik weet zeker dat ze een ontwerper is in hart en nieren.”

Jonas Martens (j.r.j.martens@hr.nl) geeft les over stedelijke klimaatadaptatie bij de opleiding Watermanagement op de Hogeschool Rotterdam. Daar ziet hij dat klimaatverandering de toekomstige generatie flink bezig houdt. De oplossingsgerichte ideeën waar zij mee komen, blijven verbazen en verrassen. Elke maand schrijft hij in zijn column ‘Weerbaren‘ over sterke concepten en inspirerende verhalen uit zijn klas.