Weerbaren-column: “Hier groeit een wijk, wanneer een plan poëzie wordt”

Interview tussen Jonas Martens en Isabelle Duijvestijn (student Ruimtelijke Ordening).

Wat komt er uit de koker van jonge wereldburgers die zijn opgegroeid met de acute dreiging van klimaatverandering? Jonas Martens is creatief en duurzaam ondernemer en nauw betrokken bij Rotterdams WeerWoord. Jonas geeft les over stedelijke klimaatadaptatie bij de opleiding Watermanagement op de Hogeschool Rotterdam. Daar ziet hij dat klimaatverandering de volgende generatie flink bezig houdt. De oplossingsgerichte ideeën waar zij mee komen, blijven verbazen en verrassen. Lees hun ideeën voor de toekomst in de ‘Weerbaren’-column van het Rotterdams WeerWoord.

Soms kom je dingen tegen die je versteld doen staan

Er zijn ideeën of plannen die gewoon prima zijn – goed doordacht, degelijk, maar niet per se verrassend. Veel vaker zijn er plannen die bij nader inzien niet zo sterk blijken als ze op het eerste gezicht leken. Maar heel soms, heel soms kom je iets tegen dat zo goed is dat een plan zich vermengt met poëzie.

In het derdejaars vak ‘Oog op de Toekomst’ werkten studenten van vier verschillende opleidingen samen in teams. Verspreid over dertig groepen en zes werkateliers tackelden ze verschillende vraagstukken uit Rotterdam. Er kwamen veel mooie ideeën uit voort, maar het concept van Isabelles vierkoppige team overtrof zichzelf. Niet voor niets werden zij door de vakjury uitgeroepen tot dikke winnaars.

Van Finland naar Nederland – hout als bouwmateriaal

Omgerekend groeit er elke 14 seconden een huis in Finland, een houten huis dan wel. Maar dat is Finland, waar veel hout groeit en waar veel houten huizen worden gebouwd. 

We hebben intussen enorm veel geleerd van die Scandinavische bouwtraditie. Met moderne technieken kunnen we tegenwoordig flinke overspanningen maken. Houtbouw wordt steeds vrijer in vorm, groter en toegankelijker. Dit wordt vooral mogelijk gemaakt door een techniek waarbij houtvezels in verschillende richtingen met elkaar worden verlijmd (Cross Laminated Timber, afgekort CLT). Ook serieuze hoogbouw is allang mogelijk, zoals Rotterdam laat zien met de getrapte SAWA-woonflat op de Lloydpier.

“Wat als we een hele wijk planten?”
Dit Scandinavische idee kreeg een greep op de groep van Isabelle.. Isabelle – zelf student Ruimtelijke Ordening – vertelt bescheiden maar trots dat het haar groepsgenoot was – een student Civiele Technniek – die tijdens het sleutelen aan de opdracht ineens zei: “een huis laten groeien dat is leuk, maar wat nou als we meteen een hele wijk planten?” 

Schiehaven Noord is een potentiële stadsparel

Het huidige Schiehaven Noord is een beetje een kaal, rechtlijnig stukje Rotterdam, direct aan de Maas. Veel steen, nog meer plat asfalt. Het gebied ligt tussen de dijk en het water en kent daarom overstromingsrisico’s, zeker als we naar de toekomst kijken. Er zal iets moeten veranderen.

Huidige hoogtepunten zijn de kermis en de motorrijlessen op het Lloyd Multiplein, dat ook veel gebruikt wordt door bewoners. Maar dit stuk kade heeft veel meer potentie: het zou een echte stadsparel kunnen worden, met zonsondergangen die langzaam verdwijnen in de Maas. Met zachte houten woonblokken in het verschiet en ruimte voor zo’n 500+ woningen die zelfs binnen de strengste stikstofnormen gebouwd zouden kunnen worden.

“Ons plan heeft eigenlijk een paar hoofdfases,” vertelt Isabelle. “We beginnen met een frisse start: het asfalt eruit en een goede bodem aanleggen.” Daarna planten ze op de toekomstige bouwplaatsen bossen van fijnsparren en stroken bamboe en olifantengras. Die laatste twee zijn echte CO2-slurpers.

“In 2029 is alles zo’n beetje geplant, en dan kunnen vrij snel daarna de containerwoningen worden geplaatst” – er is immers nu woningnood. In 2044 wordt het eerste deel gekapt voor de eerste houtbouwcomplexen, tot 2055 zo’n beetje de rest. Het resterende groen blijft doorgroeien en wordt onderdeel van de wijk. In 2088 is er zoveel CO2 opgenomen dat het gehele plan naar schatting klimaatneutraal wordt.

Het plangebied Schiehaven Noord beslaat zo’n 3 hectare, en wanneer het beoogde deel van deze oppervlakte is gekapt, voorziet het in ongeveer een kwart van de totale houtbehoefte voor alle houtconstructies ter plaatse. Oogsten doe je al in 15-20 jaar. Je verliest eigenlijk niets als je al begint met het planten van je wijk, zelfs als je het eindontwerp nog niet op tafel hebt.”

De ontwerpen van Isabelle op Funda

Isabelle komt over alsof ze het allemaal logisch vindt, dit concept dat zo goed bedacht en tegelijk zo poëtisch is. Maar dromen vindt ze moeilijk, zegt ze, omdat dan alles mogelijk is. Gek genoeg zat ze vroeger al te scrollen op Funda, zonder iets te willen of kunnen kopen, “Om grip te krijgen op de structuur van het stedelijk weefsel.”

Het was zelfs een lange interne discussie voor haar of ze de makelaardij in zou gaan, maar het werd dus Ruimtelijke Ordening – gelukkig voor ons. Na het pittige vak ‘Oog op de Toekomst’ is ze dankbaar en werkt ze gerichter aan klimaatadaptatie en de verre toekomst.

Ik hoop in ieder geval van harte dat als ik ooit weer scroll op Funda, ik de houtbouw-appartementen aan de Maas tegenkom uit de dromen van Isabelle en haar groep.

Bekijk of download hieronder de drie posters van Hier Groeit een Wijk.

Jonas Martens (j.r.j.martens@hr.nl) geeft les over stedelijke klimaatadaptatie bij de opleiding Watermanagement op de Hogeschool Rotterdam. Daar ziet hij dat klimaatverandering de toekomstige generatie flink bezig houdt. De oplossingsgerichte ideeën waar zij mee komen, blijven verbazen en verrassen. Elke maand schrijft hij in zijn column ‘Weerbaren’ over sterke concepten en inspirerende verhalen uit zijn klas.