Hoe wonen en lifestyle aan een transitie kunnen bijdragen

Rotterdams WeerWoord heeft de ambitie dat in 2025 al het vastgoed dat nieuw in Rotterdam wordt gebouwd, inspeelt op klimaatverandering. Procesmanager Nieuw Vastgoed Tabitha Mann heeft de taak deze ambitie naar concrete acties te vertalen. Een klus die haar op het lijf lijkt geschreven. Want gedrag dat beïnvloed wordt door de omgeving of een omgeving die beïnvloed wordt door gedrag, precies dat is het wat haar boeit.

Om te beginnen met dat laatste – een omgeving die beïnvloed wordt door gedrag. Kun je dat toelichten?
‘Wat mij boeit is hoe je van de bevolking van een stad of land datgene waar ze in geloven, de manier waarop zij werken, wat zij belangrijk vinden of hoe ze leven, terugziet in de materialisatie van de omgeving. In hoe ze de omgeving vormgeven en inrichten: de gebouwen, de wegen, het stadslandschap. Bijvoorbeeld: de aanleg van de metrolijn vanuit Rotterdam naar Hoek van Holland gebeurt niet zomaar. Het legt een ruimteclaim. We zouden deze ruimte ook ergens anders aan kunnen besteden, maar we kiezen ervoor een metrolijn naar de zee aan te leggen. Dat drukt uit hoe we verbonden willen zijn vanuit de stad met de zee. Het is een directe vertaling van een behoefte. Een ander voorbeeld is Park Maashaven, een van de zeven stadsprojecten. Tussen de Maassilo en Katendrecht in komt hoogwaardig groen waar je kunt recreëren, sporten, met ruimte voor ontmoeting en festivals. Echt een verademing voor de bewoners van de kleine flats in de omgeving. Daarmee laat wat wij meemaken met corona zijn sporen na. De lockdowns hebben ons geleerd hoe belangrijk het is om hoogwaardig groen in de buurt te hebben. Zeker ook met de opwarming van ons klimaat in gedachte. Dit park laat heel mooi zien hoe wij onze behoefte aan groen vormgeven in de stad. Maar het omgekeerde is ook waar.’

Wat bedoel je daarmee?
‘Ik ben van mening dat we juist een gewenste gedragsverandering of cultuurverandering kunnen stimuleren door hetgeen we bouwen en hoe we de stad vormgeven. Zeker op klimaatadaptief gebied. Dat we juist door de manier waarop we ons nieuwe vastgoed ontwerpen, hoe we een woning en het gebied eromheen inrichten, wij de horizon van de bewoners kunnen verbreden. We kunnen ze bekend maken met nieuwe gedragingen en zo de gewenste gedragsverandering stimuleren, zodat we sneller toegroeien naar een nieuw normaal. Bijvoorbeeld, door huizen op te leveren met een afgekoppelde regenpijp of met een standaard compostbak in de keuken of tuin, of met een groen dak. Wij kunnen de focus meer leggen op hoe het wonen aan klimaatadaptatie kan bijdragen. Want klimaatadaptatie is geen doel op zich. Een fijne, veilige en gezonde leefomgeving, dát is het doel. Maar het lange termijn denken zit niet in de aard van de mens. Het is daarom belangrijk om een toekomstbeeld te hebben als stip op de horizon. Zodat je kan uitleggen waarom je doet wat je nu doet. Nadenken over de toekomst en bedenken wat daarvoor anders moet, vind ik erg leuk en interessant.’

Wat trekt je zo aan het nadenken over de toekomst?
‘De meeste mensen waarmee ik samenwerk hebben een achtergrond in planologie, techniek of stedenbouw; ik heb daarentegen de kunstacademie gedaan. Als pasafgestudeerde kunstenaar had ik mijn eigen atelier waar ik werkte aan mijn eigen autonoom werk. Ik heb in die tijd een concept ontwikkeld voor hoe een politieke partij er in de toekomst uit zou kunnen zien. Vanuit het idee: ideologie is passé. Volgens één bepaald idee de samenleving inrichten, is niet meer van deze tijd. Democratie zorgt al voor een mengelmoes van ideologieën. Nu gaat het erom: hoe leef jij je leven en wat vind je daarin belangrijk voor jezelf en je omgeving? In mijn kunstproject heb ik de politieke partij neergezet als een lifestyle company, die producten en diensten biedt die een gezondere, duurzamere, geborgen levensstijl bevorderen. Zoals vriendendiensten voor eenzame mensen, installatiematerialen voor anonieme plekken. Maar ook een nieuw type sokken, van een smart materiaal, die van kleur veranderen als je voeten toe zijn aan rust. Een ander project dat ik heb gedaan in die tijd, was een app die elke dag een “zelfportret” maakte van waar je die dag was geweest, hoe je je had verplaatst en wat jouw impact was geweest, bijvoorbeeld qua CO2. Het was een artistiek dashboard van jouw bewegingen en footprint. Een derde project dat ik heb gedaan heette Time Flies. Er zat in die tijd een start-up in de Science Tower, die voor andere bedrijven kleine satellietjes de ruimte instuurde. Dat kostte je 10.000 euro. Mijn idee was om een satellietje te ontwikkelen die de tijd zou meten vanuit de ruimte. Want mijn theorie was dat de tijd en ontwikkelingen sneller lijken te gaan dan ooit tevoren. Ik wilde meten vanuit de ruimte of dat klopt. Of de aarde ook echt sneller draait. En dan op basis van die cijfers de kwaliteit van leven verbeteren door nieuwe tijdsindelingen te ontwikkelen, waardoor je perspectief op tijd kan afwijken van de 24 uur in een dag, 60 minuten in een uur of 60 seconden in een minuut. Vervolgens wilde ik ook producten ontwerpen die de zon verduisteren of het juist licht maken, of op een andere manier de tijd weergeven dan de standaard klok.’

Wow, wat een gave projecten! Een vorm van toegepaste kunst…
‘Ja, ik ben een pragmatisch type. Misschien wel te pragmatisch om kunstenaar te zijn. Ik vond het zelf vaak lastig te bepalen: is dit nou kunst wat ik maak, of niet? Ik voelde me ook niet zo thuis in de kunstwereld. En dus besloot ik op een gegeven moment toch te kiezen voor een baan in loondienst. Ik had er ook genoeg van om mijn huis te moeten verhuren via Airbnb en bij vrienden op de bank te slapen om rond te komen. Maar ook nu, in mijn huidige werk, ben ik pragmatisch. Transities zijn grote systeemveranderingen, waarbij we als samenleving dingen radicaal anders moeten. Maar ik zou dit liever niet groots, meeslepend en met veel bombarie doen, maar in kleine, praktische, slimme stappen. Stap voor stap toewerken naar het toekomstbeeld wat we voor ogen hebben. En als procesmanager nieuw vastgoed zijn dat woningen en gebouwen die rekening houden met klimaatverandering. Deze stappen mogen dichtbij jezelf staan: wat zijn mijn wensen, behoeften en zorgen? Maar per saldo moet je het wél anders doen. Ik ben persoonlijk wat minder geïnteresseerd in grote gebaren, zoals icoonprojecten. Ik zorg liever dat de kleinste oplossing in alle dingen zit, dus dat je bijvoorbeeld waterberging hebt in ieder pand. Dat is natuurlijk voor nieuw vastgoed veel makkelijker dan voor bestaand.’

Wat pas je nu toe van je werk als kunstenaar?
‘Ik bedenk vanuit een breder concept wat de kleinste interventies zijn die je kunt doen om een droombeeld waar te maken. Dat deed ik als kunstenaar en dat doe ik nu nog.’