Hittestress vooral in oude woningen

Deze zomer was extreem warm en temperaturen liepen binnen en buiten hoog op. Oudere woningen warmen het meeste op en nieuwe woningen koelen beter af. Deze conclusie springt eruit bij een grootschalig onderzoek in vijf gemeenten dat onlangs is afgerond.

Door klimaatverandering hebben we steeds vaker te maken met extreem weer, in de vorm van heftige buien, droogte en extreme hitte. Samenwerking met bewoners is essentieel om steden klimaatbestendig te maken. De vijf gemeenten (Vlissingen, Middelburg, Rotterdam, Leeuwarden, Groningen) wilden inzicht krijgen in het effect van een hittegolf op de wijk, met name in de woningen en in de straat. De gemeenten trokken drie jaar lang op met hogescholen en waterschappen. Elke stad koos een living lab-wijk, in Rotterdam werden dat Liskwartier en Bloemhof. In woningen zijn hittesensoren geplaatst en in de wijken zijn weerstations geplaatst. De waarnemingen van de weerstations kunnen in real time op afstand worden afgelezen via de website.

‘De stad moet zich beter voorbereiden op hittegolven, samen met bewoners’ aldus Rick Heikoop docent en onderzoeker aan de Hogeschool Rotterdam.

Het onderzoek is een unieke samenwerking tussen de vijf gemeenten, vier hogescholen (HZ University of Applied Sciences, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool Van Hall Larenstein, Hanzehogeschool Groningen) en twee waterschappen (Wetterskip Fryslân, Waterschap Noorderzijlvest). Het project is mede mogelijk gemaakt door financiering vanuit SIA RAAK.

Een historisch hete zomer

Vorige zomer was het historisch heet. Binnen en buiten de woningen liepen de temperaturen hoog op’, aldus Rick Heikoop, als docent Watermanagement betrokken bij het onderzoek. De onderzoeksresultaten liegen er niet om. Woningen gebouwd tussen 1920 en 1924 koelen nauwelijks af, ook ’s nachts niet. ‘De woningen zijn slecht geïsoleerd en raken oververhit. In sommigen huizen bleef het zowel in de woonkamer als in de slaapkamer 37 graden! Dan slaap je beroerd en dat is slecht voor de gezondheid.’ In nieuwe woningen in het Liskwartier en Bloemhof loopt de temperatuur minder snel. Ook opvallend: woningen rond 1900 laten op een dag forse schommelingen in temperatuur zien. Nieuwere woningen laten nauwelijks temperatuurschommelingen zien, door een goede isolatie.

‘We zien ook dat de gevoelstemperatuur buiten in Bloemhof en Liskwartier sterk opliepen. Tot wel 37,5 graden in Bloemhof en 41,1 in het Liskwartier. Dat oude woningen het meeste opwarmen, is onvoldoende belicht, maar wèl belangrijk. In steden, waar de meeste mensen wonen, slaat hittestress toe omdat de hitte niet weg kan. Dat zie je aan de hogere sterftecijfers onder ouderen. We moeten nadenken over de vraag hoe we steden en woningen zo inrichten en bouwen dat ze minder snel opwarmen. Dat geldt ook voor de buitenruimte.
Benieuwd naar de gemeten waarnemingen van de weerstations in Bloemhof en Hillesluis? Kijk op wow.knmi.nl.

De oplossing

Volgens Rick zijn de overheid en woningbouwcorporaties aan zet. ‘In wijken met sociale woningbouw, zoals Bloemhof, hebben huurders minder mogelijkheden. Ze krijgen niet zomaar toestemming om een plat dak wit te maken, een groen dak aan te leggen of een zonnescherm aan te brengen. En met een laag inkomen heeft een tuin geen prioriteit. Je kunt als woningbouwcorporatie met abonnementen werken: groene tuinaanleg en onderhoud voor een klein bedrag per maand. Dat motiveert. Ook vanuit de gemeente zijn er mogelijkheden. Er rijdt een Tegeltaxi die tegels ophaalt die bewoners verwijderen om tuinen te vergroenen. Mensen kunnen ook wijktuinmannen inschakelen. Dat weet niet iedereen.’

Je woning koel houden

Europees onderzoek bevestigt dat je allereerst moet voorkomen dat hitte de woning binnenkomt. Dit doe je met goede zonnewering, isolatie en schaduw van bomen. Zet daarnaast ’s nachts de ramen open voor natuurlijke ventilatie.
Bekijk ook eens dit filmpje van Rotterdams WeerWoord met goede tips om het huis koel te houden in de zomer.

Groen in de stad werkt verkoelend, doordat planten en bomen als een natuurlijk airco water verdampen. Zet daarom planten en struiken in je tuin, op je balkon en groei klimplanten tegen de gevel. Dit is ook nog eens goed voor de biodiversiteit en vermindert wateroverlast, bonus!
Meer weten over het onderzoek? Het onderzoek over hitte in woningen staat op www.hz.nl.