Laat stadskruid staan

Kom jij wel eens stadskruid tegen in Rotterdam? Dat kan bijna niet anders. Stadskruid groeit namelijk tussen tegels, in muren en op andere stenige plekken in de stad. Misschien noemde je het tot op heden wel onkruid. Maar, daarmee doe je deze ‘stoepplantjes’ eigenlijk te kort. Wist je bijvoorbeeld dat de paardenbloem heel belangrijk is voor verstuivers zoals bijen? Omdat dit plantje het hele jaar door bloeit, zorgt hij ervoor dat er altijd nectar te vinden is. Stadskruid is hartstikke nuttig!

Stadskruiden zijn er in vele vormen: uiteenlopend van de paardenbloem, zevenblad en weegbree tot de brandnetel. Wegspuiten of platbranden is zonde – je kunt er ook leuke en nuttige dingen mee doen. Sommige soorten zijn eetbaar en/of hebben een geneeskrachtige werking. Ze worden al eeuwen gebruikt door de mens. Vaak bestempelen we het ‘onkruid’ onterecht als vervelend. Maar elke plant die terug te vinden is in de natuur vervult een zekere functie. Zo ook wilde plantjes.

Wat is stadskruid?

Veel mensen houden van een strakke tuin zonder onkruid. Maar kijkend naar de natuur is die juist niet perfect. Ook op straat kom je vele wilde plantjes tegen. Onder andere tussen de tegels van de stoep en in de muren. Sommige mensen zeggen ‘dat is onkruid’. Wij zeggen liever: ‘dat is stadskruid!’ Stadskruid is niet alleen mooi en nuttig, de plantjes zijn ook ongelofelijk sterk. Echte volhouders! De plantjes hebben geen gemakkelijk leven. Ze zitten klem tussen de harde stenen. In de zomer is het daar erg heet, in de winter juist erg koud. Daarnaast is het tussen de stenen vaak erg droog en is er weinig voedsel te vinden. Bovendien wordt er vaak over ze heengelopen. Het is bijna een wonder dat ze nog leven.

Jan-Eisse: “Neem nu de paardenbloem, een typisch voorbeeld van wat mensen zien als onkruid. Maar die bloem trekt wel 27 soorten wilde bijen aan. Kruidachtige planten zijn ook belangrijk voor dieren. De natuur is niet perfect, juist een rommelige tuin zorgt voor schuilplekken en voedsel voor dieren”.

In een stad met veel steen en weinig groen, wordt het in de zomer erg warm. Regenwater kan niet goed weglopen en insecten vinden er weinig eten. De wilde planten (stadskruid) die in onze stad groeien zijn ontzettend belangrijk voor de biodiversiteit. En dat niet alleen, de planten zijn ook mooi en bovendien erg lekker!

Waterafvoer

Stadskruid helpt bij het afvoeren van (regen)water. Doordat tegels dicht op elkaar liggen, kan water niet goed weglopen. Plantjes die tussen deze tegels groeien, nemen water op in hun wortels. Hierdoor kan het water beter wegstromen. Zeker nu hevige regenbuien voor steeds meer wateroverlast zorgen, zijn deze stoepplantjes van grote waarde.

Biodiversiteit

Insecten gebruiken stadskruid als broedplaats, schuilplaats en voedingsbron. Vlinders, bijvoorbeeld, leggen hun eitjes graag in brandnetels. Met brandnetels kun je een echte vlindertuin creëren. Paardenbloemen geven nectar en stuifmeel af; bijen zijn er dol op! Een rijke biodiversiteit heeft een positief effect op ons leven. Het is de variatie aan dieren en planten die ervoor zorgen dat we genoeg voedsel hebben, in leven blijven en kunnen bestaan.

Stadskruid in de keuken

Wist je dat je de bladeren van de paardenbloem of fluitenkruid (Anthriscus sylvestris) kunt gebruiken om siroop, jam of salade mee te maken? Madeliefjes kun je gebruiken voor het zetten van een heerlijke kruidenthee. De blaadjes van zevenblad zijn erg lekker door de aardappelpuree. Brandnetel kun je gebruiken voor het maken van een heerlijke soep.

Geneeskracht

Er zijn vele stadsplantjes te vinden die geneeskrachtige werking schijnen te hebben. Zo zuivert de paardenbloem de spijsvertering, de gal en de lever. Brandnetel (Urtica) is bloedzuiverend en kan helpen bij artrose en reuma. Kamille (Matecaria) staat vooral bekend om haar rustgevend vermogen, maar kamille kan ook helpen bij keelpijn, maagproblemen en verkoudheid. Planten zijn niet alleen goed voor een gezonde omgeving, maar schijnen ook goed te zijn voor onze gezondheid.

Grondsoort

Ga je bloemen en planten zaaien? Bekijk dan eens wat voor soort stadskruid er in je tuin groeit. Dit zegt namelijk veel over de grondsoort. Zo groeit zevenblad en brandnetel enkel in voedselrijke grond. Hopklaver (Medicago lupulina) doet het erg goed in een kalkrijke bodem en kleefkruid (Galium aparine) geeft de voorkeur aan een stikstofrijke bodem. Door naar het stadskruid te kijken kun je bepalen welke bloemen en planten goed kunnen groeien in jouw tuin.

Voorbeelden van nuttig stadskruid

Hieronder vind je voorbeelden van stadskruiden die erg nuttig zijn.

Grote weegbree
De grote weegbree (Plantago major subsp. major) groeit graag op plekken waar veel mensen lopen. Onderweg kom je deze plant dan ook vaak tegen. Erg fijn, want de blaadjes helpen je als je geprikt bent door brandnetels. Door het sap op de zere plek te wrijven, schijnt dat te helpen om de jeuk snel te laten verdwijnen.

Zevenblad
Één van de hardnekkigste stadskruiden is het zevenblad (Aegopodium podagraria). Dit plantje wordt in de volksmond vaak ‘tuindersverdriet’ genoemd. Maar, in de tijd van de Romeinen werd dit plantje veel gegeten door soldaten. Ze is namelijk rijk aan mineralen en vitaminen. Je kunt er een pittige soep van maken, een lekkere quiche mee bakken, of het blad verwerken in pesto of kruidenboter. Daarnaast schijnen ze de werking van de nieren te stimuleren. Tot slot ziet deze plant er met haar witte bloemen prachtig uit én is het een uitstekende bodembedekker.

Paardenbloem
Paardenbloemen (Taraxacum officinale) kennen verschillende voordelen. De plant beschikt over taraxine, een stof die vocht afdrijft. Heb je een slechte spijsvertering, dan kan de paardenbloem uitkomst bieden. Je kunt de jonge blaadjes verwerken in een salade. Bovendien zijn bijen dol op de nectar van de paardenbloem.

Madeliefje
Madeliefje of meizoentje (Bellis perennis), een vrolijk en schattig ogend bloemetje. Je kunt er leuke armbandjes mee maken, maar ze kan ook veel voor ons lichaam betekenen. Zo schijnt ze een ontstekingsremmende en reinigende werking te hebben. De blaadjes kun je in een salade of soep verwerken. Van de bloempjes kun je kappertjes maken of kruidenthee zetten.

Vogelmuur
Vogels zijn dol op vogelmuur (Stellaria media), maar het is ook een waardevol plantje voor de mens. Ze is rijk aan vitaminen en mineralen. Je kunt het plantje aan een salade toevoegen, maar je kunt er ook overheerlijk broodbeleg van maken. Vogelmuur wordt steeds populairder als bodembedekker in moestuintjes.

Welk stadskruid heb jij in de stad gespot?